2020’DE TÜRKİYE’DE NELER YAŞADIK?
-ÇANAKKALE-
Türkiye’de 2020 yılında da kadın cinayetleri hız kesmedi. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun verilerine göre, 2020’de 471 kadın, cinayete kurban gitti. 300 kadının erkek şiddetine maruz kaldığı kesin olarak bilinmesine karşın 171 kadının nasıl öldürüldüğü kesinlik kazanmadı.
Bir yanda kadına yönelik şiddet ve cinayet her yıl artarak sürerken, diğer yandan ‘İstanbul Sözleşmesi’ olarak bilinen Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadele Edilmesi Hakkındaki Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin aile birliğine zarar verdiği gerekçesi ile iptaline yönelik olarak iktidarın çalışmalar yürüttüğü ortaya çıktı. Bu gelişme, özellikle kadın dernekleri başta olmak üzere bütün demokratik kitle örgütlerinin tepkisine neden oldu, iktidar düzenlemeyi geri çekmek zorunda kaldı.
Bu yazının kurgusunu oluştururken olayların yaşandığı anlarda yarattığı etki ile bir haber olarak sonradan ele alınması arasındaki etkinin ne kadar kaybolduğunu hissettim. Tarihi süreçlerin bağlamından kopması halinde gerçekliğin kaybolmakta olduğunu hissettim. Bu nedenle tarihi olayların o günün sosyal psikolojisi ile ele alınması gerektiğini düşünüyorum.
Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı ile Mücadele Derneği (UCİM); çocuğun cinsel istismarında Türkiye’nin dünya listesinde 3’üncü sırada bulunduğunu ve bakanlık verilerine göre 10 yılda adliyeye yansıyan çocuk istismarı suç sayısının 153 bin 139 olduğunu vurguladı.
* * *
2020 yılında ülkemizde yaşanan olayların başlıklarını kısaca hatırlayalım.
OCAK:
– Covid-19 hastalığı ile mücadele için Türkiye, Sağlık Bakanlığı bünyesinde Koronavirüs Bilim Kurulu oluşturuldu. Ancak daha en başında bütün dünyada salgın hızla yayılırken, Türkiye’de salgına hiç rastlanmaması gerçeklerin saklandığı şüphesi doğurdu.
– 15 Ocak’ta Anayasa Mahkemesi, 29 Nisan 2017’den beri erişime kapalı olan Vikipedi’nin engelini kaldırdı.
– 24 Ocak’ta Elazığ ve çevresinde 6,8 şiddetinde deprem meydana geldi. 41 kişi yaşamını yitirdi.
ŞUBAT:
– 4-5 Şubat 2020 tarihlerinde Van’da iki çığ faciasında toplam 41 kişi öldü.
– 5 Şubat’ta Pegasus Hava Yolları’nın uçak kazası yaşandı. İzmir-İstanbul seferini yapan ve Adnan Menderes Havalimanı’ndan kalkan uçak, Sabiha Gökçen Havalimanı’na indikten sonra pistten çıktı, 183 kişi arasından 3 kişi hayatını kaybederken 179 kişi yaralandı.
– 23 Şubat’ta İran-Türkiye depremleri… İran’ın Batı Azerbaycan Eyaleti’nin Hoy kentinde meydana gelen 5,8 ve 5,9 büyüklüğündeki depremlerde İran’da 75 kişi yaralanırken Van’da ise 10 kişi hayatını kaybetti, 50 kişi yaralandı.
– 27 Şubat’ta İdlib’te Suriye tarafından Türk konvoyuna saldırı sonucu 33 asker şehit oldu, 32 asker yaralandı.
MART:
– 1 Mart’ta Türkiye, Bahar Kalkanı Harekâtı’nı başlattı.
– 11 Mart’ta Türkiye’de Covid-19 pandemisi… Sağlık Bakanlığı, dünyada koronavirüs yaygınlaşırken vakaya Türkiye’de ilk kez rastlanıldığını açıkladı.
– 12 Mart’ta Covid-19 tedbirleri kapsamında ilk ve ortaöğretim 16 Mart’tan itibaren 1 hafta süreyle, üniversiteler ise 3 hafta süreyle tatil edildi.
– 17 Mart’ta Türkiye’de Covid-19 kaynaklı ilk ölüm gerçekleşti.
– 21 Mart’ta Covid-19 tedbirleri kapsamında 65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağı getirildi.
– 25 Mart’ta tüm eğitim kurumlarında eğitim ve öğretime 30 Nisan’a kadar ara verildi.
NİSAN:
– 3 Nisan’da pandemi nedeniyle 20 yaş altına sokağa çıkma yasağı getirildi. Bu yasakların göstermelik olduğu yorumları yapıldı. 65 yaş üstü ve 20 yaş altı zaten işsiz olan yaş aralığını temsil ettiği düşüncesiyle iktidarın ekonomik destek sorumluluğuna gerek olmaması nedeniyle kolaycılık ve kandırmaca olduğu söylendi.
– 10 Nisan’da 31 ilde cumartesi ve pazarı kapsayan 2 gün boyunca sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
– 17 Nisan’da da 31 ilde ikinci defa hafta sonu sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
– 23 Nisan, TBMM’nin açılışının 100’üncü yıldönümüydü. Pandemi gerekçesiyle kısmi törenler yapıldı.
MAYIS:
– Kontrollü sosyal hayata geçişin ilk adımları 11 Mayıs’ta atıldı. Berber, kuaför, güzellik salonu, alışveriş merkezleri ile giyim eşyası, ayakkabı, çanta, züccaciye gibi ürünlerin satıldığı işletmeler belirlenen kurallar çerçevesinde yeniden faaliyete geçti.
– Toplu ibadetin kısıtlanmasından yaklaşık 2,5 ay sonra 29 Mayıs’ta ilk cuma namazı kılındı.
– 19 Mayıs’ta Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, ülke genelinde sokağa çıkma kısıtlaması altında kutlan(ma)dı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısı üzerine saatler 19.19’u gösterdiğinde vatandaşlar, evlerinin balkon ve pencerelerinden İstiklal Marşı okudu.
HAZİRAN:
– 1 Haziran’da Türk Tabipler Birliği ve halk sağlığı uzmanlarının büyük itiraz ve tartışmalarına rağmen Covid-19 pandemisi ile mücadele amacıyla getirilen yasaklar kademeli olarak kaldırıldı. Normalleşme süreci başladı.
– 15 Haziran’da Türkiye, Kuzey Irak’ta teröristlerce üs olarak kullanılan bölgelere Pençe-Kartal Operasyonu adıyla hava taarruzu başlattı. Pandemi döneminde halk ekonomik destek paketi beklerken, sonuçsuz, ülkemize yararı olmayan bir müdahaleye para akıtılması tartışma konusu oldu.
TEMMUZ:
– 3 Temmuz’da Sakarya’nın Hendek ilçesinde havai fişek fabrikasında patlama meydana geldi. 6 işçi ölürken, 114 işçi yaralandı.
– 6 Temmuz’da Çanakkale, Gelibolu, Ilgardere mevkiinde 450 hektar orman yandı. Çanakkale Boğazı’nda ulaşım durduruldu.
– 7 Temmuz’da TBMM Başkanlığı seçimi yapıldı. Mustafa Şentop yeniden seçildi.
– 10 Temmuz’da Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını oybirliğiyle iptal etti. Kararın ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ayasofya’nın idaresinin Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek cami olarak ibadete açılması kararını imzaladı ve karar Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
– Ayasofya’da yapılan toplu ibadette pandemi kuralları hiçe sayıldı. Sonraki günlerde salgında artış gözlendi.
AĞUSTOS:
– Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kariye Camii’nin idaresinin Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek ibadete açılması kararını imzaladı ve karar Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
– 23 Ağustos’ta Giresun ve 7 ilçesinde sel ve heyelan felaketi yaşandı. 6 kişi öldü.
– 25 Ağustos’ta Ahlât Köşkü, Malazgirt Zaferi’nin 949’uncu yıldönümü etkinlikleri sırasında açıldı.
EYLÜL:
– 17 Eylül’de Türkiye’nin ilk uçan arabası olarak tanıtılan Cezeri, Teknofest Gaziantep’te havalandı.
– 21 Eylül’de yüz yüze eğitim 1’inci sınıf ve okul öncesi öğrencilerini kapsayacak şekilde kademeli olarak başladı.
– 27 Eylül’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2020 Dağlık-Karabağ çatışmaları ile ilgili açıklamasında Türkiye’nin Azerbaycan’a destek verdiğini açıkladı. Bu destek sadece sözde kaldı.
EKİM:
– 11 Ekim’de Hatay’ın Belen ilçesinde başlayan orman yangınları diğer ilçelere sıçradı. 400 hektar orman yandı. Yangın yerleşim yerlerine de sıçradı.
– 12 Ekim’de yüz yüze eğitim 2, 3 ve 4’üncu sınıflar ile 8 ve 12’nci sınıf öğrencilerini kapsayacak şekilde kademeli olarak başladı.
– 17 Ekim’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Karadeniz’de 320 milyar metreküp doğalgaz bulunduğunu açıkladı. Uzmanlarca bu miktarın çıkarılmasının maliyetleri nedeniyle ekonomik olmayacağına dair yorumlar yapıldı.
– 30 Ekim Ege Denizi Depremi… Kuşadası Körfezi merkezli olarak Seferihisar açıklarında Richter ölçeğine göre 6,9 büyüklüğünde deprem ve sarsıntı etkisiyle tsunami gerçekleşti. İzmir’in birçok ilçesinde binalarda hasar oluştu. Depremin merkezi olan Sisam’da 2 can kaybı 19 yaralanma olurken, İzmir’de 117 kişi hayatını kaybetti, 1035 kişi yaralandı.
KASIM:
– 2 Kasım’da yüz yüze eğitim 5 ve 9’uncu sınıf öğrencilerini kapsayacak şekilde kademeli olarak başladı.
– 5 Kasım’da İçişleri Bakanlığı’nın yayınladığı genelge ile Covid-19 pandemisi ile mücadele kapsamında yeni tedbirler ilan edildi. Koronavirüs salgını kontrolden çıktı.
– 9 Kasım’da Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, görevinden istifa etti. Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine Lütfi Elvan atandı. Albayrak’ın istifası piyasaları az da olsa rahatlattı. Dövizdeki yükseliş durdu. Sert düşüşler başladı.
– 15 Kasım’da Türkiye Grand Prix, 9 yılın ardından yeniden düzenlendi. Madalya töreni Türkiye’ye yakışmadı. Şampanya yerine gazoz patlatıldı. Bu uygulama dünyada ilkti.
– 18 Kasım’da İçişleri Bakanlığı’nın yayınladığı genelge ile hafta sonları 10.00 – 20.00 saatleri dışında sokağa çıkma kısıtlaması ve birçok yeni tedbir getirildi.
ARALIK:
– 10 Aralık’ta Sağlık Bakanlığı, Türkiye’de koronavirüs vakası sayısının toplam 1 milyon 748 bin 567 olduğunu açıkladı.
– 30 Aralık’ta 3 milyon doz Sinovac ve Biotech koronavirüs aşılarının Türkiye’ye ulaştığı bildirildi.
* * *
Madde madde yazdığım bu olaylar aslında kendi içinde çok büyük sorun içermekte ve 2020’nin içinde yaşanan sıkıntının büyüklüğünü anlatmaya yetmemektedir. Bu olaylar, sıcaklığı içinde çok yıkıcı ve umut kırıcı nitelikteydi.
Bu bilgilerin çoğu şimdi duygusal bağlamından koptuğu halde, en büyük yıkım olan açlık-sefalet-işsizlik halen pandemiden çok daha korkutucudur. Çalışabilir nüfusun sadece yarısı çalışmaktadır. Asıl sorun, pandemiden sonra açığa çıkacaktır. İşte, o zaman sosyal çöküntünün boyutları görülecektir.
Daha önce dolaştığım pek çok yer şu anda terk edilmiş, tahrip olmuş durumdadır. Buralarda yüzlerce çalışan vardı. Aynı çalışanla bu işyerlerinin yeniden açılması çok mümkün görülmemektedir. Sanki tekrar açılmamak üzere içindeki donatılar toplanmış durumdadır.
Çalışmakta olan insanların ise yüzde 45’i asgari ücretli, yani açlık sınırında, asgari ücret altında ve asgari ücretin sadece yüzde 10’unu aşan maaşla bu oranın yüzde 60 ila 70 arası bir orana ulaşmaktadır. Toplum yaşamını borçla sürdürmektedir.
Çalışanların maaşlarına her yıl yapılan gerçek enflasyonun çok altında zamla yoksulluk her yıl artmaktadır.
İşte, bu şartlarda 2021’ye girmişken, gördüğüm en umut kırıcı koşul; mevcut iktidara desteğin hâlâ yüzde 40-43 oranda olmasıdır.
Umarım, kısa zamanda bu durumu aşacak çözümü yaratabiliriz.
Sağlıkla…
NOT: 2020’de dünyadaki meydana gelen olaylar için: https://tr.sputniknews.com/infografik/202012311043489013-2020de-dunyada-neler-oldu/
