ŞİİRE VE ŞİİR HAKKINDA KONUŞMAYA DAİR BİRKAÇ SÖZ
-ADANA-
Türkiye Yazarlar Sendikası’nın Dünya Şiir Günü Bildirisi’ni Yaşar Miraç kaleme almış bu yıl. Yaşar Miraç, bildiride “sahtelik”in günümüz dünyasını niteleyen önemli bir kavram olduğu düşüncesinden hareket ediyor, kültür dünyasına da sahteliğin egemen olduğunu ileri sürüyor ve sahte yapay şiirin de gerçek şiirin alanını işgal etmeye başladığı endişesini dile getiriyor. Gerçekten de küreselleşme dalgasıyla, dijital devrimle kültürel hayatımız sanat-edebiyat modalarına daha hızlı, daha doğrudan ve daha tedbirsiz bir şekilde maruz kalıyor.
Kültür endüstrisinin sanatı-edebiyatı alınır satılır mala indirgemesini, üretici olarak yazarın da emeğini satan bir figüre dönüşmesini biliyorduk nicedir. Şiir gibi ticari getirisi olmayan türlerin genel yayın ağına dâhil olma zorluklarına da vakıftık ama her şeye rağmen Türkiye’de şiir üretimi canlılığını koruyordu ve şiire ilgi yeni yüzyıla girerken şaşırtıcı bir şekilde devam ediyordu. Edebiyat dergilerinin en prestijli sayfaları şiire ayrılıyordu; okur da güncel şiiri dergiler üzerinden takip ediyordu.
Postmodern dalga ise birtakım teknikler vazetmekten ziyade edebiyatı modernizmle hesaplaşma adına dönüştürürken edebi türlerin geleceğine de karar veriyordu; şiiri adeta arkaik bir türe indirgiyordu.
Türk edebiyatında ise Batı kanonuna eklemlenme, gecikmeme kaygısı hissedilse de anlatı türlerinin, özellikle romanın egemenliği gözlemlense bile şiir, kendi alanını korumayı nispeten başarmıştır. Bu bağlamda şiirin merkezin dışında, periferide de nefes aldığını, kendini ulusal düzeyde duyurduğunu söylemek gerek. Özellikle 1990’lı yıllardan itibaren feminizmin yaygınlaşmasına paralel olarak kadın şairlerin güçlü sesleriyle Türk şiirini bir başka boyuta taşıdığını da eklemek lazım… Farklı poetikaların iz düşümlerini görüyoruz günümüz Türk şiirinde. Eski gruplaşmaların izleri artık daha belirsiz. Ortak bir poetikanın şairleri yerine artık tek tek şairlerden söz ediyoruz, kendi kendinin hem çırağı hem ustası olmak zorunda kalıyor günümüz şairi. Bu bir çeşitlilik, zenginlik gibi görünüyor. Dijital devrimin şiir üretimini nasıl etkileyeceği, hatta edebiyatı genelde nasıl dönüştüreceği ise bazı emareler görülse de henüz belirsizliğini sürdürmektedir.
Sanatsal bir faaliyet olmasa da şiir üzerine eleştirel bilgi üretimi de önemlidir. Çünkü şiir de diğer edebi türlerde olduğu gibi okura ulaşmak ister. Necatigil’in ‘Bile/Yazdı’daki şiir tanımlarından biri esprili bir biçimde hem bir tür şairin şiir karşısındaki konumunu hem de şiiri alımlayan kitleyi çok güzel vurgular: “Şiir, kapatmalarla dolu bir haremi ele güne açmak gibi.” Bu tanımda “el gün” okurdur elbette. Daha profesyonel okur ise eleştirmendir.
Şiirin tarihi değişmelerin tarihidir, özellikle modern zamanlarda bu daha çok böyledir. Eleştiri kurumu da şairi, şiiri tarihsel süreçte farklı yöntemlerle açıklamaya, anlamaya, yargılamaya devam edegelmiştir. Her zaman şiirdeki yenilikleri anlamaya gönüllü olmasa da, hatta kimi zaman alabildiğine muhafazakâr davranabilse de nihayetinde eleştiri üretiminin şiirin kodlarını çözmenin dışında, okura yol gösterme, şiire edebiyat tarihinde bir yer açma gibi işlevleri yerine getirdiğini de akılda tutmalıdır.
Şiir hakkında üretilen eleştirel bilgi, çoğu zaman şiirin ne anlattığıyla ilgilenir ama aslında edebiliği sağlayan şey büyük ölçüde şiirin formuna dairdir. Formun içeriği nasıl şiire dönüştürdüğü, dilsel malzemenin nasıl çok özel bir bileşimle düzyazı olmayan, özel bir varoluşa büründürüldüğü üzerinde durulması gereken bir meseledir.
Son Baskı yazarlarından bir grup, 21 Mart Dünya Şiir Günü için bir dosya hazırlamayı planladı ve ortaya bu yazılar toplamı çıktı. Dosyada 12 yazarın 12 yazısı var. Modern Türk şiirinin önemli isimlerinden bir kısmına odaklanan bu yazılar, Türk şiirine bir tür saygı duruşu olarak da düşünülmelidir. Şiir üretimi sürdükçe şiir hakkında bilgi üretimi de devam edecektir. Yaşasın şiir…
YAZILARI OKUMAK İÇİN AŞAĞIDAKİ BAŞLIKLARA TIKLAYABİLİRSİNİZ…
- Ayşegül ÖRÜN – Şiir, Gerçek ve Aşk: Cemal Süreya’nın Poetikasına Yolculuk
- Başar ŞEKER – Ömrümüzün Baharı; Şiiri Ömrümüzün
- Emre ZENGİN – Roni Margulies’in Şiir Anlayışı
- Ezgi İTMEÇ – Şiirle Anılara Yolculuk: Ülkü Tamer’in Kaleminden Geçen Hayat
- Gizem ERKAN ÇELİK – Hikâyeci ve Romancı Kimliğiyle Şiire Kapı Aralayanlar
- Gökçe GÖKALP DOĞAN – Gonca Özmen’in Şiirinde Kabuğunu Kırmak: ‘Bile İsteye’
- Göksu KOÇ – Vural Bahadır Bayrıl’ın Şiirlerinde Şark İmgesi
- Gülşah AK – ‘Ah’lar Ağacı’ndan ‘Pulbiber Mahallesi’ne Kayboluş, Kendini Arayış: Didem Madak Şiiri
- İlknur GÖRÜR – ‘İçimiz Her Mevsim İlkbahar’: Türkan İldeniz
- Neşe APAYDIN – Lale Müldür Şiiri Üzerine
- Selin AYTEKİN – ‘Taş Parçaları’nda Varoluşçuluk ve Diyonizyak
- Soner EŞBERK – Zarif Bıyıklı Bir Şairin Zarif İmgeleri: Arkadaş Z. Özger
